Uzależnienia stanowią początkową obronę organizmu przed cierpieniem, z którym nie umie on sobie poradzić. Innymi słowy, mamy do czynienia z naturalną reakcją na nienaturalne okoliczności; próbą złagodzenia bólu wynikającego z krzywd doznanych w dzieciństwie oraz stresów dorosłości.
Uzależnienie to naturalna obrona organizmu przed nieznośnym cierpieniem, zwłaszcza z traum dzieciństwa i stresów dorosłości, a nie moralna słabość.
Zrozumienie Uzależnienia jako Mechanizmu Przetrwania: Filozoficzno-Psychologiczna Perspektywa Matégo
Cytat Gábora Maté, światowej sławy eksperta od uzależnień, rzuca światło na dogłębną i często niezrozumianą naturę uzależnienia. Nie jest ono, jak powszechnie sądzono, jedynie brakiem silnej woli czy moralnym upadkiem, ale raczej złożoną, choć dysfunkcyjną, reakcją na ból. Maté przedstawia uzależnienie jako „początkową obronę organizmu przed cierpieniem”, co jest kluczowe w zrozumieniu jego psychologicznego i filozoficznego wymiaru.
Filozoficznie, cytat ten dotyka kwestii ludzkiego cierpienia i sposobów, w jakie je przetwarzamy. Wskazuje, że wrodzona tendencja do unikania bólu jest tak silna, że organizm, rozumiany jako zintegrowana całość psychofizyczna, automatycznie poszukuje ulgi, nawet jeśli ścieżka do niej prowadzi przez autodestrukcyjne zachowania. Matégo podejście jest głęboko humanistyczne, sugerując, że każde uzależnienie ma swoje korzenie w ranie, a nie w defekcie charakteru. To jest „naturalna reakcja na nienaturalne okoliczności” – a te nienaturalne okoliczności to często trauma, zaniedbanie czy chroniczny stres, zwłaszcza te doświadczane w kluczowych okresach rozwoju, takich jak dzieciństwo. Psychologicznie, cytat ten podkreśla znaczenie traumy rozwojowej (często zwaną psychotraumatologią) i jej długoterminowych konsekwencji. Krzywdy doznane w dzieciństwie – od jawnej przemocy po subtelne zaniedbanie emocjonalne – mogą kształtować wewnętrzny świat jednostki, prowadząc do chronicznego poczucia niepokoju, lęku, wstydu czy pustki. Uzależnienie staje się wówczas próbą samoleczenia; próbą znieczulenia się na ból, który nie został przetworzony i wyleczony. Substancja czy zachowanie uzależniające oferuje chwilową ulgę, stając się dysfunkcyjnym mechanizmem radzenia sobie. To nie jest wybór zła, lecz desperacka próba wyciszenia wewnętrznego chaosu. W dorosłości te niewyleczone rany są potęgowane przez stresy życia, tworząc środowisko, w którym uzależnienie może rozkwitnąć. Maté zachęca do współczucia wobec osób uzależnionych, widząc w nich osoby zranione, które po prostu nie znalazły zdrowych sposobów na radzenie sobie z bólem. Przesłanie jest jasne: leczenie uzależnienia wymaga dotarcia do korzeni cierpienia, a nie tylko eliminacji objawów. To holistyczne spojrzenie, które integruje perspektywy psychologiczne, biologiczne i społeczne, podkreślając rolę relacji, bezpieczeństwa i empatii w procesie zdrowienia. W tym wypadku uzależnienie przestaje być stygmatem, a staje się wołaniem o pomoc, symptomem głębszego bólu, który zasługuje na zrozumienie i uzdrowienie.