Groza i terror czają się tuż za ogrodzeniami mądrze wzniesionymi przez naszych przodków. Burzymy je na naszą własną zgubę. Stąpamy, nieświadomie, po cienkim lodzie pokrywającym głębokie, lodowate wody, w których czają się niewyobrażalne potwory.
Burzenie norm społecznych prowadzi do chaosu i ujawnia pierwotne lęki, zagrażając indywidualnej i społecznej stabilności.
Filozoficzno-Psychologiczne Rozważania nad Cytatem Jordana Petersona
Cytat Jordana Petersona: „Groza i terror czają się tuż za ogrodzeniami mądrze wzniesionymi przez naszych przodków. Burzymy je na naszą własną zgubę. Stąpamy, nieświadomie, po cienkim lodzie pokrywającym głębokie, lodowate wody, w których czają się niewyobrażalne potwory”, stanowi głębokie odzwierciedlenie psychoanalitycznych i jungowskich koncepcji, ugruntowanych w historii ludzkiej cywilizacji.
Peterson odwołuje się do idei, że struktury społeczne, kulturowe i moralne – symbolizowane przez „ogrodzenia” – nie są arbitralnymi konstrukcjami, lecz owocem mądrości przodków, wypracowanej przez wieki doświadczeń i prób. Te „ogrodzenia” to zasady, normy, tradycje, a także systemy prawne i etyczne, które chronią nas przed pierwotnym chaosem – „głębokimi, lodowatymi wodami”. W psychologii, chaos ten można utożsamiać z nieświadomością zbiorową Junga, pełną archetypów cienia, pierwotnych instynktów, lęków i popędów, które, jeśli nie są kontrolowane, mogą doprowadzić do autodestrukcji jednostki i społeczeństwa.
„Groza i terror” to nie tylko zewnętrzne zagrożenia, ale przede wszystkim wewnętrzne demony, które ujawniają się, gdy tracimy punkt odniesienia, gdy zanika sens i struktura. Peterson argumentuje, że tendencja do burzenia tych „ogrodzeń” – czyli kwestionowanie i odrzucanie ugruntowanych wartości i norm bez zrozumienia ich głębszego sensu i funkcji – jest aktem „nieświadomego stąpania po cienkim lodzie”. Oznacza to, że współczesne społeczeństwo, często pod wpływem ideologii relatywizmu i sprzeciwu wobec jakiejkolwiek ustalonej hierarchii, nie zdaje sobie sprawy z konsekwencji naruszenia fundamentów, które utrzymywały stabilność i porządek. Burząc te granice, otwieramy się na „niewyobrażalne potwory” – co w psychologii można interpretować jako niekontrolowane przejawy pierwotnych instynktów, dekompozycji osobowości, narastającej anomii społecznej, a w konsekwencji – totalitaryzmu i przemocy. To także ryzyko powrotu do stanu przed-cywilizacyjnego, gdzie prawo dżungli jest jedyną sankcją.
Kluczowe znaczenie psychologiczne tego cytatu leży w podkreśleniu potrzeby struktury i sensu w ludzkiej egzystencji. Ludzka psychika potrzebuje ram, żeby funkcjonować. Brak tych ram prowadzi do lęku egzystencjalnego, poczucia zagubienia i nihilistycznego zaniechania odpowiedzialności. Cytat jest ostrzeżeniem przed ignorancją wobec mądrości przeszłości i przed arogancką wiarą w to, że możemy dowolnie kształtować rzeczywistość bez uwzględnienia jej mrocznych, pierwotnych sił.