Małżeństwo jest główną przyczyną rozwodów.
Bez małżeństwa nie byłoby rozwodu. Cytat Marxa ujawnia paradoks: instytucja tworząca więź, staje się też sceną potencjalnego rozpadu.
Paradoks Małżeństwa w Kulturze i Psychologii
Cytat Groucho Marxa, „Małżeństwo jest główną przyczyną rozwodów”, na pierwszy rzut oka wydaje się być zabawnym nonsensem, typowym dla jego ciętego humoru. Jednakże, z perspektywy filozoficzno-psychologicznej, zawiera on głęboką i paradoksalną prawdę o naturze ludzkich relacji, instytucji małżeństwa oraz oczekiwań, które z nią wiążemy. Jest to nic innego jak stwierdzenie tożsamości – bez małżeństwa, pojęcie rozwodu staje się bezprzedmiotowe. Ale to zbyt proste. Marx idzie głębiej, prowokując refleksję nad wzajemnym powiązaniem struktur społecznych i indywidualnego doświadczenia.
Z psychologicznego punktu widzenia, cytat demaskuje pewne podstawowe mechanizmy obronne i projekcje związane z instytucją małżeństwa. Ludzie często wchodzą w związek małżeński z idealistycznymi wizjami, karmionymi przez kulturę, media i własne pragnienia. Małżeństwo jest postrzegane jako kulminacja romantycznej miłości, gwarancja szczęścia i stabilizacji. Jednakże, każde małżeństwo, ze swej natury, wiąże się również z wyzwaniami: koniecznością kompromisów, konfrontacją z różnicami indywidualnymi, zarządzaniem oczekiwaniami, a także z ewolucją samych partnerów. To właśnie te wyzwania inherentne instytucji małżeństwa – a nie tylko zewnętrzne czynniki – są tym punktem zapalnym, który może prowadzić do jego rozpadu.
Filozoficznie, cytat Marxa skłania do zadania pytania o ontologię małżeństwa i jego esencję. Jeśli małżeństwo jest warunkiem koniecznym dla rozwodu, oznacza to, że w jego istocie tkwi również ziarno rozpadu. Nie w sensie fatalistycznym, ale w sensie, że rozwód jest konsekwencją, potencjalnym – choć niekoniecznym – wynikiem dynamicznego procesu, jakim jest małżeństwo. To nie jest zewnętrzna siła, która niszczy związek, lecz często same wewnętrzne spięcia, niedokończone konflikty, niezaspokojone potrzeby czy niezgodność wartości, które krystalizują się i narastają w ramach tej specyficznej struktury społecznej. Małżeństwo, mimo że jest aktem połączenia, w tym samym momencie stawia każdą jednostkę wobec odpowiedzialności za utrzymanie tego połączenia, co generuje psychiczne napięcia i może prowadzić do jego zerwania.
W ten sposób, Marx nie tyle krytykuje małżeństwo, co podkreśla jego skomplikowaną dialektykę – bycia zarówno źródłem potencjalnego szczęścia, jak i areną głębokich rozczarowań i konfliktów, które w konsekwencji mogą doprowadzić do jego rozwiązania. Cytat ten zmusza nas do refleksji, że to nie samo pojęcie rozwodu jest problemem, ale procesy i dynamiki zachodzące wewnątrz małżeństwa, które do niego prowadzą.