Jeśli chcesz, aby teraźniejszość różniła się od przeszłości, studiuj przeszłość.
Zrozumienie przeszłych doświadczeń pozwala świadomie zmieniać obecne wzorce, kształtując inną, bardziej odpowiadającą nam teraźniejszość.
Sformułowanie Barucha Spinozy, “Jeśli chcesz, aby teraźniejszość różniła się od przeszłości, studiuj przeszłość”, choć zwięzłe, przenika w głąb ludzkiego doświadczenia i mechanizmów psychologicznych, stając się potężną metaforą samopoznania i transformacji. Z perspektywy psychologicznej, jego sedno leży w zrozumieniu ciągłości procesów psychicznych, które kształtują naszą rzeczywistość.
Przeszłość nie jest jedynie zbiorem martwych faktów; to żywy konstrukt, który nieustannie wpływa na nasze myśli, emocje, a nade wszystko na nasze zachowania. Nasze doświadczenia z przeszłości, zarówno te świadome, jak i podświadome, tworzą bazę poznawczą – schematy, przekonania, narracje o sobie i świecie. Kiedy Spinoza mówi o “studiowaniu przeszłości”, nie odnosi się jedynie do biernego wspominania, ale do aktywnego procesu refleksji, analizy i zrozumienia. To introspektywna podróż, która pozwala nam zidentyfikować wzorce, które, choć niegdyś służyły nam w radzeniu sobie z wyzwaniami, obecnie mogą być źródłem trudności lub ograniczeń. Są to często mechanizmy obronne, wyuczone reakcje, czy też introjekty – przyjęte bezkrytycznie normy i wartości.
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?
To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
Przeszłość kształtuje Twoje relacje, dorosłe wybory i poczucie własnej wartości. Czas je uzdrowić 🤍
Psychologia głębi, zwłaszcza psychoanaliza i terapie psychodynamiczne, podkreślają kluczową rolę nieprzepracowanych doświadczeń z przeszłości w kształtowaniu obecnych problemów psychicznych. Lęki, depresje, kompulsywne zachowania czy trudności w relacjach często mają swoje korzenie w nieświadomie powtarzanych wzorcach, które ukształtowały się w dzieciństwie czy we wczesnej dorosłości. Studiowanie przeszłości staje się więc aktem archeologicznym, odkopywaniem zapomnianych fragmentów, by zrozumieć ich wpływ na współczesne „ja”.
Spinoza, jako racjonalistyczny filozof, zapewne miał na myśli proces poznawczy, w którym zrozumienie przyczynowych relacji między przeszłymi wydarzeniami a teraźniejszymi skutkami staje się kluczem do wolności – wolności od determinacji. Z psychologicznego punktu widzenia, to zrozumienie daje nam moc wyboru. Jeśli znamy genezę naszych reakcji, możemy świadomie zdecydować się na zmianę. Zamiast automatycznie powtarzać stare, niesłużące nam już wzorce, możemy zyskać perspektywę i wybrać nową, bardziej adaptacyjną drogę. To jest esencja transformacji – wykorzystanie wiedzy o przeszłości nie do jej powtarzania, lecz do świadomego budowania innej przyszłości i kształtowania odmiennej teraźniejszości.