Jeśli pragnę odkryć coś pewnego, nie powinienem uznawać za prawdę ani rzeczy podlegających najmniejszej wątpliwości, ani dowiedzionego fałszu.
Klucz do pewności: odrzuć wątpliwe i fałszywe, dążąc do niezachwianej prawdy w myśleniu i poznawaniu siebie.
Cytat Kartezjusza, „Jeśli pragnę odkryć coś pewnego, nie powinienem uznawać za prawdę ani rzeczy podlegających najmniejszej wątpliwości, ani dowiedzionego fałszu”, stanowi fundament jego metody racjonalistycznej i jest kluczowy dla zrozumienia ludzkiej psychiki i procesu poznawczego. Filozoficznie, Kartezjusz wprowadza tu koncepcję wątpienia metodycznego – systematycznego podważania wszelkich przekonań, które nie są absolutnie pewne. Nie jest to wątpienie w sensie sceptycyzmu, lecz narzędzie do osiągnięcia pewności. Odrzucenie rzeczy „podlegających najmniejszej wątpliwości” oznacza, że nasz umysł, aby osiągnąć trwałą wiedzę, musi wyeliminować wszelkie przypuszczenia, domysły, a nawet dane zmysłowe, które mogą być złudne. Z kolei „dowiedziony fałsz” to oczywiście to, co już zostało empirycznie lub logicznie zanegowane.
Z perspektywy psychologicznej, Kartezjańskie podejście rezonuje z kilkoma istotnymi procesami:
Ranisz siebie, bo chronisz
wewnętrzne dziecko?
To ta odrzucona część Ciebie, która wciąż czeka na poczucie bezpieczeństwa, uznanie i miłość. I tylko Ty możesz ją nimi obdarzyć🤍
- Krytyczne myślenie i selekcja informacji: Współcześnie, w dobie natłoku informacji, zasada Kartezjusza jest nader aktualna. Uczy nas odrzucania fake news, uprzedzeń i niezweryfikowanych twierdzeń. Psychologicznie, „wątpienie” staje się procesem aktywnej analizy i oceny źródeł.
- Poszukiwanie prawdy psychologicznej: W osobistym rozwoju i terapii, cytat ten podkreśla konieczność rzucenia wyzwania naszym wewnętrznym przekonaniom, które mogą być irracjonalne lub szkodliwe (np. zniekształcenia poznawcze). Analiza myśli automatycznych i schematów poznawczych wymaga właśnie takiego „wątpienia” w to, co wydaje się nam oczywiste, by odkryć głębsze, często nieświadome mechanizmy.
- Samokrytyka i refleksja: Kartezjańska metoda zachęca do introspekcji. Zadawanie sobie pytania „czy to naprawdę jest pewne?” prowadzi do głębszej samowiedzy i umożliwia odróżnienie faktów od subiektywnych interpretacji. To fundamentalny proces w budowaniu dojrzałej i spójnej tożsamości.
W gruncie rzeczy, Kartezjusz proponuje nam ścieżkę do osiągnięcia autonomii poznawczej i emocjonalnej, gdzie prawdziwe przekonania są budowane na solidnych podstawach, a nie na przypadkowych wrażeniach czy przyjętych dogmatach. To zaproszenie do nieustannego kwestionowania i poszukiwania esencji, zarówno w świecie zewnętrznym, jak i w naszym wewnętrznym krajobrazie psychicznym.