In vitro, aborcja i potencjał kobiecej energii okiem terapeuty. Rozmowa z Wojciechem Eichelbergerem

Autor: Joanna Engel

24 października 2024

Co z kobietami, które od wielu lat bez skutku starają się o dziecko, próbują in vitro i wszelkich możliwych metod, a ich frustracja narasta?

Towarzyszyłem wielu kobietom w ich trudnych i ryzykownych bataliach o zapłodnienie metodą in vitro i utrzymanie ciąży. Terapeuta nie narzuca swoich przekonań czy poglądów, tylko pomaga tej osobie, żeby do końca rozpoznała swoje przekonania i motywy, które każą jej szukać tak mocno wspomaganego macierzyństwa. Jeśli okaże się, że to jest wyłącznie lub przede wszystkim ślepy instynkt, to nie ma o czym dalej dyskutować, tylko wspierać w wypadku niepowodzeń. Jeśli instynktowna/organiczna motywacja jest słaba, to trzeba pomóc pragnącej macierzyństwa kobiecie rozstrzygnąć, czy decyduje się na in-vitro pod jakimś wewnętrznym lub zewnętrznym psychicznym przymusem: bo np. chce sobie coś udowodnić, zaspokoić oczekiwania partnera (urodzić mu dziecko) podbudować w sobie poczucie wartości, dorównać innym, wypełnić poczucie pustki i samotności w swoim życiu, mieć kogoś, kto naprawdę ją pokocha? A to niestety nie jest katalog optymalnych pobudek do urodzenia dziecka. Wszystkie grzeszą zbytnią interesownością. Urodzenie dziecka ma bowiem pomagać w uleczeniu nieprzepracowanych emocjonalnych deficytów i problemów matki. Ale jest to wtedy leczenie objawowe. A leczenie objawowe – nie usuwające prawdziwej przyczyny problemu – prawie zawsze grozi uzależnieniem, często graniczącym z obsesją a także rozczarowaniem.

Wtedy obsesja posiadania dziecka rujnuje wszystko: zdrowie samej kobiety i partnera, związek z nim, rodzinę, życie zawodowe i towarzyskie.

Obsesja urodzenia dziecka działa wtedy tak jak uzależnienie, jak nałóg. Wtedy trzeba pytać: Czy zdajesz sobie sprawę, jakie konsekwencje przynosi twoje postępowanie?. Czy na pewno chcesz się czuć za nie odpowiedzialna? W jakim momencie – po ilu nieudanych próbach – gotowa jesteś uznać, że taki jest twój los, że po prostu nie możesz urodzić dziecka nawet metodą in vitro? Sukces w terapii polega na tym, żeby ta osoba zrozumie, że są sytuacje w życiu, których się nie da przeskoczyć. Trzeba się po prostu poddać i je zaakceptować. Wtedy niepłodna kobieta zacznie dostrzegać wiele innych możliwości samorealizacji, które się dzięki temu przed nią otworzą.

Pozostańmy jeszcze w temacie kobiet, które bardzo by chciały mieć dziecko. Zdaję sobie sprawę, że niezależnie od metod, jakimi chce się to dziecko pozyskać, to jeżeli nam nie wychodzi, napięcie oraz koszty emocjonalne tego procesu są bardzo duże. Jak, pozostając przy takim racjonalnym pragnieniu i staraniu się o potomstwo, można sobie radzić z tymi emocjonalnymi kosztami i napięciem? Obniżyć je, przepracować pragnienie posiadania dziecka? Zdarzają się często sytuacje, że kobiety z powodu stresu związanego z tym pragnieniem nie są w stanie zajść w ciążę, i dopiero mając już swoje pierwsze dziecko z in vitro albo z adopcji, nagle zachodzą spokojnie w naturalną ciążę.

Słyszałem o takich wypadkach. Pamiętam taką parę, która wielokrotnie próbowała procedury in vitro, ale na szczęście nie wpadła w tę fazę obsesyjną. W którymś momencie zdecydowali się na adopcję jednocześnie trojga dzieci. Kiedy już załatwili adopcję tych trojga dzieci mniej więcej w tym samym wieku, ona zaszła w ciążę i po 9 miesiącach urodziła bliźnięta. Ale niech to nie zniechęca nikogo do adopcji, te przypadki są niezmiernie rzadkie.

Zanim jeszcze zaczęliśmy tę rozmowę, powiedziałeś, że byłaby niepełna, gdybyśmy nie odważyli się dotknąć tematu aborcji. Czy przychodzą do ciebie kobiety, które mają ze sobą takie doświadczenie? Czy to bywa dla nich problemem, który potrzebują jakoś przepracować?

Podstawowym problemem w aborcji jest to, że kobieta zachodzi w ciążę, w którą nie chciała zajść. To jest podstawowe podglebie i aborcyjnych zamiarów i ich realizacji. Pytanie brzmi, jak to się stało, że nie zadbały o siebie, o swój los. Mądra i powszechna edukacja seksualna mogłaby z pewnością temu zaradzić. Naturalnie, zdarzają się różne komplikacje z tym związane, gdy okazuje się, że ciąża jest efektem przemocy. To oczywiście nie sprzyja pokochaniu tej ciąży ani dziecka, które ma się w rezultacie pojawić na świecie. Ale czy ty pytasz o osoby, które są w trakcie podejmowania tej decyzji o aborcji, czy te, które przychodzą już po aborcji?

Myślałam o tych, które przychodzą po, ale to Ty wiesz z czym ludzie do Ciebie przychodzą.

Częściej zdarzają się przedaborcyjne wątpliwości. Na przestrzeni wielu lat chyba tylko dwa razy zdarzyły się takie przypadki, kiedy kobiety przychodziły z poaborcyjną depresją, albo wątek aborcji był jej ważnym elementem szerszej sytuacji. Znacznie częściej pojawiały się kobiety z pytaniem co począć z niechcianą ciążą, czy to w trwałych czy w krótkotrwałych związkach. Wtedy po kilku terapeutycznych rozmowach większość z nich decydowała się na utrzymanie ciąży.

Bowiem zdecydowana większość kobiet chce rodzić dzieci pod warunkiem wszakże, że ich sytuacja życiowa jest wystarczająco bezpieczna, gdy mogą liczyć na wsparcie w relacji z partnerem i na efektywną pomoc państwa.

No i jeśli nieplanowana ciąża nie koliduje z ich ważnymi planami i aspiracjami. Ale nigdy nie spotkałem w terapii przypadku ciąży spowodowanej gwałtem. Najwyraźniej kobiety w ten sposób potraktowane nie mają żadnych wątpliwości, co z taką ciążą robić. Ale zdarzają się też oczywiście sytuacje, w których z innych niż przemoc powodów utrzymanie ciąży jest dla kobiety nieakceptowalne. Wtedy szukają pomocy w tym, by uświadomić sobie i rozważyć wszystkie możliwe konsekwencje tej decyzji i wziąć za nie odpowiedzialność. Szczególnie w sytuacji, gdy ich decyzja o usunięciu ciąży spotyka się z napiętnowaniem ze strony bliskich ludzi. Z reguły nie są to decyzje ani łatwe ani pochopne, ani też emocjonalne czy destrukcyjne. Prawie zawsze są to decyzje bardzo trudne i odważne, spójne ze sposobem rozumienia i przeżywania ich życia. Są wyrazem rozumnej troski o swoją przyszłość a także wielkiej potrzeby wydostania się z kręgu nawykowych lęków i ograniczeń typowych dla syndromu ofiary (dziedziczonego od pokoleń przez bardzo wiele kobiet). Wtedy decyzji o aborcji towarzyszy proces odzyskiwania przez kobietę swojej podmiotowości, a tym samym przejmowania kontroli nad swoim życiem i odpowiedzialności za nie. Oczywiście są z tym procesem powiązane sprawy światopoglądowe dotyczące przekonań o statusie płodu. Ale moje doświadczenie pokazuje, że każda kobieta stojąca przed decyzją o aborcji, bez względu na jej światopogląd, dobrze wie, że uniemożliwia rozwój nowej formy życia w swoim brzuchu i bierze za to trudną odpowiedzialność. To też może być ważny wątek terapii, lecz rolą terapeuty nie jest ingerowanie w system wartości i przekonań danej osoby, tylko pomaganie jej do końca zrozumieć swoją sytuację, motywację i możliwe konsekwencje podjętej decyzji.

To jeszcze takie trudne pytanie: co z kobietami, które czują, że nie chcą zakończyć swojej ciąży, nie chcą zabić tej istoty, która się w nich rozwija, a wszystkie okoliczności i osoby, które je otaczają, mówią im, że urodzenie dziecka będzie nieodpowiedzialne. Czasami się zdarza, że własna matka namawia córkę choćby z powodu matury, albo że partner uważa, że to będzie zbyt dużym obciążeniem (tak bywa nawet w długotrwałych związkach). A ta kobieta czuje, że mimo niesprzyjającej sytuacji, aborcja byłaby wręcz jakimś aktem autoagresji. To bardzo trudne sytuacje.

Obrona swojej ciąży w takiej sytuacji jest też niewątpliwie odzyskiwaniem podmiotowości i porzucaniem skryptu ofiary, więc zasługuję na szacunek i wsparcie. Ale nie spotkałem się z taką sytuacją w terapeutycznym gabinecie. Słyszałem też o niezwykle trudnych dylematach rodziców, kiedy zachodzą w ciążę ich nieletnie córki. Niedawno ktoś mi opowiadał, że w ostatniej klasie podstawówki trzy dziewczynki zaszły w ciążę. Kto za to ponosi odpowiedzialność i kto ma podjąć decyzję? Czy rodzice mogą decydować w takiej sytuacji o tym jak będzie wyglądała cała reszta życia ich nieletniej córki? Czy nieletnie dziecko może być podmiotem, który może podjąć swoją decyzję wbrew stanowisku rodziców? Prawo też jest bezradne w tych przypadkach. Na szczęście nie miałem w terapii takich spraw. Na pewno wymagałoby to długich, trudnych rozmów z rodzicami – a być może także z dziećmi, tak jak to mam miejsce w terapii rodzinnej.

Kurs online
Wojciecha Eichelbergera i Małgorzaty Corvalan

Matki i córki.
Odzyskiwanie kobiecej mocy

zobacz kurs

Spytam w imieniu tych wszystkich kobiet, które nie realizują macierzyństwa w standardowy sposób: jak one tę macierzyńską energię mogą wykorzystać? Nie mam na myśli robienia kariery czy przekopywania ogródka. Wydaje mi się, że ta macierzyńska moc jest obecna we wszystkich kobietach. Może generalizuję albo nie do końca potrafię tego dobrze ująć w słowa, ale chodzi mi o jakiś szczególny rodzaj energii obecny w kobietach, którą one chcą realizować, a jak mówiliśmy, bardzo często to się nie udaje. Zatem, jak to robić?

Potężny instynkt macierzyński nie jest udziałem wszystkich kobiet i być nie musi. Nie jest to żaden wstyd ani kalectwo. Można to nawet nazwać dokonanym przez naturę wyróżnieniem. Wtedy, zamiast walczyć o to co nie dane przez los/naturę, trzeba radośnie korzystać z innych – w przeciwnym wypadku trudno dostępnych – możliwości zagospodarowania swojego życia. W tym jest olbrzymia moc i naprawdę warto się mocno zatroszczyć o to, żeby ją dobrze zainwestować. Podobnie jak w sytuacji posiadania silnego instynktu macierzyńskiego, który nawet przy wspomaganiu zapłodnienia nie daje się zrealizować w postaci dziecka. Mamy sporo przykładów w różnych kulturowych i historycznych przekazach i współczesnych mediach, że ta moc może dawać fantastyczne rezultaty w działalności artystycznej, społecznej, edukacyjnej, opiekuńczej, wychowawczej, a także tej związanej z kultywacją kreatywnego potencjału planety poprzez ochronę przyrody. Zresztą kobiety, które w postaci dzieci zrealizowały swój twórczy potencjał też chętniej i bardziej niż mężczyźni angażują się w ochronę potencjału planety. Bo instynktownie czują, że zdrowie planety jest w istocie tożsame ze zdrowiem dzieci, że planeta po narodzinach dziecka, staje się niejako drugą macicą podtrzymującą życie dzieci i ich matek – a także, często mało tego świadomych, ojców.

Niewątpliwie coś jest na rzeczy. Bardzo Ci dziękuję za tę rozmowę.

Wojciech Eichelberger

Wybitny psychoterapeuta, coach, trener z wieloletnim doświadczeniem. Jest założycielem Instytutu Psychoimmunologii IPSI zajmującego się stresem i wypaleniem zawodowym oraz autorem wielu bestsellerów – m. in. „Kobieta bez winy i wstydu”, „Zdradzony przez ojca”, „Patchworkowe rodziny – jak w nich żyć”. W swoich projektach szkoleniowych i terapeutycznych odwołuje się do koncepcji terapii integralnej, która oprócz psychiki bierze pod uwagę ciało, energię i duchowość człowieka.

Autor kursów: Strefa Mindfulness | 8 x Odporność na Stres | Dobry związek. Zrozumieć siebie i swoje relacje | Jak medytować

zobacz więcej