Jak dojrzewamy do miłości. Wojciech Eichelberger o potrzebach, które mylimy z uczuciem

Autor: Wojciech Eichelberger

9 listopada 2025

Miłość wydaje się jednym z najważniejszych tematów w życiu. Od dzieciństwa słyszymy, że jest sensem istnienia, celem, spełnieniem. Ale rzadko zastanawiamy się, skąd w ogóle bierze się nasza zdolność do miłości. Czy rzeczywiście zaczyna się ona w dorosłości – wtedy, gdy kogoś spotykamy i zakochujemy się – czy dużo wcześniej, w relacji, która nie miała nic wspólnego z romansem, ale była sprawą życia i śmierci?

Miłość zaczyna się w chwili narodzin

Nasza historia z miłością zaczyna się w chwili, gdy przychodzimy na świat. To moment ogromnego szoku: jeszcze przed chwilą w łonie matki mieliśmy absolutne bezpieczeństwo – ciepło, ciemność, brak wysiłku. Wszystko było „dostarczane” automatycznie. Nagle zostajemy wyrzuceni w przestrzeń, która jest zimna i głośna. Trzeba samemu wziąć pierwszy oddech, a potem zdobyć pierwszy pokarm.

Ten moment symbolicznie otwiera całą naszą późniejszą drogę – od zależności do autonomii, od całkowitej więzi do pierwszego doświadczenia oddzielenia. Zaczynamy oddychać samodzielnie – i choć tego nie pamiętamy, jest to nasz pierwszy krok ku niezależności.
Chwilę później pojawia się głód. I jeśli mieliśmy szczęście urodzić się w bezpiecznym, wspierającym otoczeniu, kładą nas na brzuchu matki, a my – kierowani instynktem – pełzniemy w stronę piersi. Wtedy zaczyna się coś, co można nazwać pierwszym rozdziałem historii miłości.

Miłość w tym wczesnym doświadczeniu nie ma jeszcze nic wspólnego z romantyzmem.
To więź, która daje życie i bezpieczeństwo. Dzięki niej dziecko uczy się, że świat odpowiada na jego potrzeby, że jest ktoś, kto reaguje na jego płacz, dotyk, obecność. Jeśli ta więź jest wystarczająco silna, w dziecku powstaje podstawowe przekonanie: świat jest miejscem, w którym można się czuć bezpiecznie.

Trzy podstawowe potrzeby

We wczesnym okresie dzieciństwa w relacji z rodzicami czy opiekunami kształtują się trzy zasadnicze potrzeby, które – jeśli nie zostaną w wystarczający sposób zaspokojone – będą potem kierować naszymi dorosłymi wyborami, wpływać na nasze więzi z ludźmi i sposób postrzegania świata.

1. Potrzeba bezpieczeństwa

To doświadczenie, że ktoś jest, że reaguje, że mogę oddychać spokojnie, bo jestem chroniony.
Jeśli w dzieciństwie brakowało tej pewności, dorosły człowiek szuka jej potem wszędzie – w relacjach, w pracy, w pieniądzach, w rzeczach.

2. Potrzeba przyjemności

Z początku wiąże się z dotykiem, ciepłem, kąpielą, jedzeniem, zmysłowym komfortem. W późniejszym okresie jest dostarczana za pomocą zabawek, pluszaków, przyjemnego otoczenia. Dziecko, które mogło doświadczać przyjemności bez lęku, w dorosłości potrafi się nią cieszyć. To, które musiało z niej rezygnować lub było zawstydzane, uczy się, że przyjemność to coś, co „nie wypada”. Wtedy jako dorosły albo odmawia sobie wszystkiego, albo przeciwnie – szuka przyjemności kompulsywnie, próbując nadrobić to, czego mu kiedyś zabrakło.

3. Potrzeba uznania i bycia ważnym

Pojawia się, gdy dziecko ma już świadomość „ja” – około czwartego roku życia. To czas, gdy maluch chce być zauważony, doceniony, podziwiany. Jeśli w tym okresie nie dostanie od rodziców wystarczającego potwierdzenia swojej wartości, przez całe życie będzie próbował zdobyć je od innych: przez osiągnięcia, wygląd, pochwały, lajki.

Te trzy potrzeby – bezpieczeństwa, przyjemności i uznania – są nie tylko naturalne, ale też niezbędne. Problem zaczyna się wtedy, gdy nie zostały wystarczająco zaspokojone w dzieciństwie. Wtedy zamieniają się w niedobory, które w dorosłości zaczynają rządzić naszym życiem. I to właśnie one – a nie miłość – często stoją za tym, jak wybieramy partnerów.

Jak dzieciństwo formatuje nas do zależności

Dziecko, które próbuje zdobyć więcej swobody, często słyszy ostrzeżenia: „Nie biegnij, bo się przewrócisz”, „Nie wychylaj się”, „Nie wspinaj tak wysoko”, „Nie rób tego, bo coś ci się stanie”. Te proste, codzienne komunikaty – często wypowiadane z troski – mają jeden wspólny przekaz: świat jest niebezpieczny, a ty sam sobie nie poradzisz. Z czasem w dziecku utrwala się przekonanie, że bezpieczeństwo można mieć tylko w relacji z kimś, kto będzie nad nim czuwał. I że samodzielność jest ryzykowna. Tak zaczyna się wewnętrzny mechanizm zależności – ten sam, który w dorosłości sprawia, że boimy się samotności, ryzyka i zmian. Jest on błędny, bo im bardziej nasze bezpieczeństwo umieszczamy w rękach innych ludzi (i instytucji), tym mniej bezpiecznie się czujemy.

Podobny mechanizm działa w obszarze przyjemności. Kiedy dziecko słyszy, że nie powinno „chcieć za dużo”, że lepiej „nie przesadzać z zachciankami”, że „inni mają gorzej” – uczy się, że radość to coś podejrzanego. Że trzeba się ograniczać, żeby zasłużyć na miłość. Dorosły, który dorastał w takim przekonaniu, będzie albo ciągle odmawiał sobie przyjemności, albo przeciwnie – będzie ich łapczywie szukał, próbując wypełnić dziecięce niedobory. To może doprowadzić do uzależnienia – im więcej przyjemności, tym więcej potrzeby przyjemności. Jeśli przyjemności zabraknie, odczuwamy niezadowolenie ze swojego życia.

Równie silnie kształtuje nas sposób, w jaki rodzice reagują na naszą potrzebę uznania. Każdy z nas chce czuć, że jest widziany, mieć poczucie, że inni dostrzegają w nim coś wartościowego, wyjątkowego, godnego podziwu. Z czasem jednak ta potrzeba może stać się pułapką – szczególnie wtedy, gdy całe nasze poczucie własnej wartości zaczyna zależeć od tego, co inni o nas myślą i mówią. Pragnienie uznania nigdy nie zostanie zaspokojone, jeśli jego źródłem będzie opinia otoczenia. Nie da się podobać wszystkim. Nie da się zadowolić każdego. A jeśli próbujemy, zaczynamy żyć w nieustannym napięciu – w lęku przed oceną, w potrzebie potwierdzania siebie cudzym zachwytem. Prawdziwe uzdrowienie tej potrzeby zaczyna się wtedy, gdy odnajdujemy wewnętrzne poczucie wartości, niezależne od cudzej opinii. Nie oznacza to, że mamy lekceważyć to, co inni o nas sądzą – ich uczucia i reakcje są częścią życia. Chodzi raczej o to, by nie uzależniać od nich własnej tożsamości. Bo gdy poczucie wartości zależy od świata zewnętrznego, stajemy się jego zakładnikami.

Kurs online
Wojciecha Eichelbergera

Jak znaleźć miłość

zobacz kurs

Trzy niedobory, które przenosimy w dorosłe życie

Większość z nas wchodzi w dorosłe życie z poczuciem tych trzech niedoborów: bezpieczeństwa, przyjemności i znaczenia/popularności. Z reguły któryś z nich dominuje w naszym życiu i decyduje o tym, na jakich zasadach i jakich partnerów wybieramy. Jeśli najważniejsze jest dla nas bezpieczeństwo, będziemy szukać ludzi, którzy wydają się silni, opiekuńczy, przewidywalni. Z czasem taki związek przestaje być relacją, a staje się transakcją: „Ja dam ci spokój i lojalność, a ty zapewnisz mi bezpieczeństwo.” To nie jest miłość – to umowa o wzajemne uśmierzanie lęku. Obietnica partnera o zapewnieniu bezpieczeństwa na zawsze, jest jednak bez pokrycia. Jeśli chcesz się czuć bezpiecznie, nie szukaj bezpieczeństwa w innych, tylko szukaj go w sobie. Buduj swoje kompetencje i możliwości, które dadzą ci poczucie bezpiecznego istnienia na tej planecie. Nie próbuj schować się w jakimś cywilizacyjnym inkubatorze czy w jakiejś relacji opiekuńczej, w której ciągle ktoś dba o twoje bezpieczeństwo, bo to się skończy bolesnym rozczarowaniem.

Jeśli w naszym życiu dominuje niedobór przyjemności, partner staje się źródłem doznań.
Chcemy, by było emocjonalnie, intensywnie. Ale przyjemność, gdy jest nadużywana, traci smak i w końcu dochodzi do sytuacji, że i taka transakcja (np. „Ty mi dostarczasz przyjemności, a ja ci dostarczam bezpieczeństwo”) nie uniesie ciężaru codziennego wspólnego życia. Bo żaden człowiek nie może na dłuższą metę zaspokoić tego, co jest wewnętrznym niedoborem drugiego.

Z kolei niedobór uznania i znaczenia sprawia, że szukamy kogoś, przy kim poczujemy się „lepsi”. Często są to osoby o wysokiej pozycji społecznej, abyśmy mogli również korzystać z ich popularności czy prestiżu społecznego. Partner ma sprawić, byśmy poczuli się kimś ważnym – być lustrem, w którym zobaczymy naszą wartość. Ale to lustro jest kruche: wystarczy, że partner przestanie nas podziwiać, a cały nasz obraz siebie się rozpada. Tak rodzi się uzależnienie emocjonalne – ciągłe pragnienie, by ktoś potwierdzał naszą wartość, zamiast czuć ją w sobie.

Jak znaleźć prawdziwą miłość

Jeśli rozczarujemy się poszukiwaniem nieustannego zaspokajania trzech niedoborów, mamy szansę wydostać się z tego błędnego koła i zacząć zmierzać do miłości we właściwym znaczeniu tego słowa. Jeśli mam zaspokojone/przepracowane potrzeby: bezpieczeństwa, przyjemności i popularności, to inaczej buduję związki z innymi ludźmi. Miłość zaczyna się tam, gdzie ja nie potrzebuję drugiego człowieka do tego, żeby kompensował moje deficyty i niedoskonałości, żeby podnosił mi samopoczucie. Kiedy potrafimy zapewnić sobie bezpieczeństwo, gdy umiemy czerpać przyjemność z życia i mamy poczucie własnej wartości niezależne od innych – dopiero wtedy możemy naprawdę kochać. Oczywiście to nie znaczy, że dopóki tego nie załatwimy z sobą, to w ogóle lepiej nie zbliżać się do innych ludzi. Tylko jeśli jesteśmy w relacji, w którą weszliśmy z powodów deficytowych, to pamiętajmy, że nasza droga w tym związku ma prowadzić do tego, żeby dojrzeć do powiedzenia partnerowi z pełną odpowiedzialnością: „Kocham cię, bo niczego od ciebie nie potrzebuję”. I tu dopiero zaczyna się prawdziwa miłosna przygoda. To relacja dwojga wolnych ludzi, którzy potrzebują siebie tylko do wymiany energii, a nie jej odbierania. Taka miłość daje przestrzeń, a nie ją zabiera. Nie opiera się na lęku przed utratą, ale na radości z czyjejś obecności. Nie ma w niej gry w udawanie, nie ma przymusu, nie ma zależności. To miłość, która daje wolność zamiast więzi, bo tylko wolni ludzie potrafią naprawdę się spotkać i świadomie tym spotkaniem cieszyć.

Wojciech Eichelberger

Wybitny psychoterapeuta, coach, trener z wieloletnim doświadczeniem. Jest założycielem Instytutu Psychoimmunologii IPSI zajmującego się stresem i wypaleniem zawodowym oraz autorem wielu bestsellerów – m. in. „Kobieta bez winy i wstydu”, „Zdradzony przez ojca”, „Patchworkowe rodziny – jak w nich żyć”. W swoich projektach szkoleniowych i terapeutycznych odwołuje się do koncepcji terapii integralnej, która oprócz psychiki bierze pod uwagę ciało, energię i duchowość człowieka.

zobacz więcej